Stadsbestuur wijzigt plannen voor de toekomst: komende vijf jaar geen investeringen in nieuw cultureel centrum

Op de gemeenteraad van 14 december werd de aanpassing van de meerjarenplanning bediscussieerd. Fractievoorzitter Wout Patyn ging dieper in op de gewijzigde plannen van het stadsbestuur. Hieronder kan u zijn tussenkomst lezen.

--

Bedankt mevrouw de voorzitter,

Ik hoop dat jullie nog wat tijd en aandacht hebben, want ik heb een tussenkomst voorbereid die weliswaar wat langer is, maar het gaat dan ook over uiterst belangrijke materie: over de toekomst van onze stad, namelijk de aanpassing van de algemene meerjarenplanning. Mijn tussenkomst is opgedeeld in twee delen. Deel één gaat over de algemene budgettaire situatie. In deel twee ga ik dieper in op enkele specifieke acties en budgettaire posten in de meerjarenplanaanpassing.

Maar vooraleer daarop in te gaan, wil ik een opmerking geven over de tonaliteit van de meerjarenplanaanpassing, want die stoort ons. En ik lees een korte paragraaf voor uit de meerjarenplanning om mijn punt te staven:

“In grote lijnen bleef het strategisch meerjarenplan met de vorig jaar goedgekeurde beleidsdoelstellingen, actieplannen en acties ongewijzigd. Er zijn weinig grote inhoudelijke aanpassingen.”

Sta me toch toe om te zeggen dat dit toch niet klopt. Als je kijkt naar de budgettaire verschuivingen die jullie doen, de besparingen, de investeringen, bestemmingen van nog voorheen onbestemde gelden … dan zien we toch een meerjarenplanaanpassing van een aantal miljoen euro. En als uw vooropgesteld meerjarenplan wijzigt met dergelijk groot budget, dan kan je toch moeilijk zeggen dat er geen grote inhoudelijke aanpassingen gebeurden?

En dat stoort me. Want jullie laten uitschijnen dat de inhoudelijk vooropgestelde beleid, jullie ambitieniveau, hetzelfde blijft. Maar dat is natuurlijk niet mogelijk als de financiering daarvan niet meer op hetzelfde peil blijft. Dan heeft dat uiteraard wel zijn impact op de inhoud, en die impact is niet min.

Om twee voorbeelden te geven:

- we zien ook dat de CD&V zijn belofte breekt van een nieuwe cultuurtempel. Ook de sporttempel op de Mol komt er in de verste verte niet.
- We zien dat Groen de vooropgestelde klimaatambities, onder meer ook geformuleerd in het Stedelijk Groenplan, niet zal kunnen waarmaken, want ook hier werd in de financiering geknipt

Dan zijn dat toch wel grote inhoudelijke aanpassingen. Jullie mogen dan wel in retoriek hetzelfde ambitieniveau aanhouden en bepleiten, de cijfers tonen aan dat dit niet mogelijk is. De feiten tonen dat ook, en zullen ons de komende jaren ook steeds meer en meer gelijk geven.

Deel 1 – Algemene budgettaire situatie

Ik kan mij inbeelden dat jullie niet tevreden zullen geweest zijn toen jullie begonnen met de jaarlijkse aanpassingsoefening. Ik denk dat jullie zelfs met de handen in het haar hebben gezeten en meermaals gevloekt zullen hebben. De cijfers ogen immers niet rooskleurig en verschillende parameters tonen dit aan, namelijk (1) de schuldgraad, (2) de exploitatiekosten en (3) de autofinancieringsmarge.

Schuld

Op elk beleidsdomein wordt immers, en soms zeer sterk, bespaard. De financiële situatie van onze stad verslecht zienderogen, de schuld stijgt van 13.645.192 euro naar 31.447.854. Dat is maal 2,3. Als je dat in perspectief plaatst dan heeft onze stad zeker geen bovenmatige schuld. En dat hebben we aan alle partijen hier te danken, die daarin een zeker voorzichtigheidsprincipe hanteren. 

Als je dat afzonderlijk bekijkt is dit een serieuze stijging en moet ons dit allemaal zorgen maken. Meer dan een verdubbeling. Dit zal de solvabiliteit van onze stad aantasten. Dit zal ook ons investeringsbudget en onze mogelijkheden voor nieuw beleid, aantasten.

En jullie zijn zich bewust van de financiële gevaren, want jullie hebben bij het begin van de legislatuur onmiddellijk de belastingen serieus verhoogd. Jullie mogen dan zelf ook wel een besparingsinspanning leveren op de eigen werking, meer is nodig en zal ook onvermijdelijk nodig zijn in de toekomst.

Exploitatiekosten

In de meerjarenplanaanpassing zien we nu veel besparingen op het investeringsbudget, en dat is jammer. Er moet kritischer gekeken worden naar de taken van onze stad: “Wat zullen we nog doen, en wat niet.” Dat is geen gemakkelijke oefening en vaak ook pijnlijk, maar het zal nodig zijn om onze stad financieel gezond te houden en ons investeringsbudget op peil te houden. En laat de coronacrisis nu net een katalysator zijn om die oefening te maken.

Om die oefening te maken moet het exploitatiebudget onder de loep genomen worden, dat stijgt immers stevig in deze meerjarenplanningaanpassing. Extra recurrente uitgaven en dat weegt op het budget. Met deze meerjarenplanning stijgen de exploitatieuitgaven met 5,7 miljoen euro, de ontvangsten met 3,7 miljoen euro. Dat maakt een verschil van 2 miljoen euro extra recurrente uitgaven. Bovendien stijgen de ontvangsten veel minder snel de komende jaren. Dat moet ons allemaal zorgen maken.

Zoomen we dieper in op die exploitatiekosten dan vallen toch een aantal zaken op:

1/ De coronacrisis: het behoeft weinig uitleg dat de coronacrisis een financiële impact heeft op de stad. Echter, en dat zeggen jullie ook zelf in de meerjarenplanaanpassing, niet op de eenmalige, directe corona-uitgaven in 2020 en 2021. Maar wel door de stijging van de sociale uitgaven en de impact ervan op de belastings- en retributie-ontvangsten.

Jullie zijn als bestuur snel in voorzichtigheidsmodus gegaan, bijv. geen helikoptergeld in bonnen uitdelen, maar ik wil toch waarschuwen voor de sterke stijging van de sociale uitgaven in onze stad. In deze aanpassing wordt namelijk aan 1,8 miljoen euro extra aan sociale uitgaven voorzien. En dit bovenop de al hoge uitgaven in onze stad. Uiteraard heeft de coronacrisis hier zijn aandeel in en moeten de getroffenen absoluut bijgestaan worden. De coronacrisis is een uitslaande brand en er moet nu op alle vlakken ingegrepen worden. Maar het kan absoluut niet de bedoeling zijn dat die uitgaven recurrent blijven. Deze moeten opnieuw dalen, want de impact ervan op onze stadsfinanciën is te groot.

Ik wil daarvoor waarschuwen dat jullie daar op toe zien en graag had ik ook jullie visie hieromtrent gehoord: hebben jullie de intentie, en ook een plan, om die sociale uitgaven onder controle te houden en te doen afnemen op termijn?

2/ IMOG: ik kan me inbeelden dat jullie zelf geschrokken zijn. Een meerkost van 1.160.000 euro deze legislatuur voor ons recyclagepark. Ik hoor het graag dat we nog steeds een van de goedkoopste zijn in de regio, ik kan me niet van de indruk ontdoen dat jullie daar een serieuze inschattingsfout hebben gemaakt. De uitgaven stijgen veel en de ontvangsten verminderen.

Hoe zullen jullie als bestuur ervoor zorgen dat die kosten onder controle blijven? Jullie streven er terecht naar dat onze inwoners minder afval produceren, dat zal logischerwijs ook minder inkomsten creëren en dus de kosten nog extra opdrijven.

3/ Fluvius openbare verlichting: ook hier, weliswaar door overmacht, een extra uitgavenpost voor onze stad. 325.000 euro per jaar erbij voor de betaling van onze energie voor de openbare verlichting. Hadden jullie niet al kunnen anticiperen op deze mogelijke meeruitgave door dit al in te schrijven?

4/ Responsabiliseringsbijdrage: deze stijgt aanzienlijk doorheen deze legislatuur. Van 154.000 naar 435.000. Bij deze nogmaals een oproep om zo snel als mogelijk de overschakeling van statutaire tewerkstelling naar contractuele tewerkstelling te maken. We hebben nu ook nog het geluk dat de Vlaamse regering de helft van die kosten overneemt, maar laat ons ook van die opportuniteit gebruik maken, en we hebben daaromtrent ook al acties goedgekeurd op de gemeenteraad, om die overschakeling te maken.

5/ Mogelijks verdwijnen van steunmaatregelen: er zal budgettaire voorzichtigheid aan de dag moeten gelegd worden bij het incalculeren van subsidies van hogere overheden. Ik vernoemde daarnet de subsidiëring van de responsabiliseringsbijdrage vanuit de Vlaamse overheid, ook de federale overheid voorziet sociale steunmaatregelen waarvan we kunnen genieten. Dat zijn financiële meevallers waar we niet op mogen blijven rekenen in de toekomst. Hou daar rekening mee.

Autofinancieringsmarge

Als we kijken naar de autofinancieringsmarge dan zien we dat die positief blijft, dat is ook een verplichting, maar de marge minimaal blijft. Dat is niet noodzakelijk een probleem, maar het is wel zorgwekkend dat die marge al zo laag is bij de start van 2021 terwijl de financiële planning hier nog tot 2025 loopt. Dus hier zal toch waakzaamheid geboden moeten zijn.

Deel 2 – Specifiek beleid en gekoppelde budgettaire posten

In deel twee van mijn tussenkomst ga ik dieper in op een aantal specifieke beleidsacties en de budgettering daarvan, op een aantal inconsequenties ook. Ik zal hier een aantal kritiekpunten formuleren, maar tevens ook waarschuwingen en suggesties formuleren net zoals in deel 1.

Site De Mol en CC Het Spoor

De grootste wijziging die jullie doen, en toegegeven, het verbaast me niets hoor, we zeiden het al een jaar lang met onze fractie dat de plannen veel te weinig concreet waren. Dat is dat jullie elke investering voor de concrete realisatie van een nieuw cultuurcentrum achterwege laten. Die bijna 7,5 miljoen euro voorzien in CC Het Spoor verdwijnt, waarvan dan een dikke 3 miljoen naar het project op de site De Mol (feestzaal) gaat en er uiteindelijk meer dan 3,5 miljoen euro investeringsbudget in nieuwe vrijetijdsinfrastructuur verdwijnt. Het grote VrijeTijdsProject2035 waarmee jullie pochten krijgt dus een pak minder budget en zal wellicht moeten uitgesteld worden naar VrijeTijdsProject2040 of VrijeTijdsProject2045.

Dus, bij de aankondiging van de meerjarenplanning een jaar geleden verkopen jullie de belastingverhoging onder het mom van: “Ja, we gaan serieus gaan investeren in onze vrijetijdsinfrastructuur.” Wat zien we nu? Daar komt niets meer van in huis. Geen nieuw cultureel centrum of zelfs geen aanzet daartoe. Behalve misschien een plaatsbepaling, maar zolang geen concrete financiering is, blijft dit een hol project. Zeer minimale investeringen in onze sportsite op De Mol, eerder wat oplapwerken. Wat we zullen zien is dat er keer op keer investeringen in onze verouderde gebouwen zullen moeten gebeuren om deze operationeel te houden, wat ik begrijp, want jullie vooropgestelde plannen worden uitgesteld en doorgeschoven naar de volgende legislatuur. Concreet: de toiletten in CC Het Spoor, zullen die nu nog vernieuwd worden of niet? Ook het vrijetijdsproject op de Arendswijk wordt al serieus aan ambitieniveau ingeboet. Wat er wel komt, en ik twijfel ook of dit project zal afgewerkt zijn deze legislatuur, is een evenementenhal/feestzaal waar toch serieus vragen kunnen gesteld worden naar het nut en de noodzaak ervan.

Ons inziens liggen de prioriteiten daar mis. Het project CC Het Spoor mét feesthal moet voor ons prioriteit krijgen. Onze gerenommeerde cultuurwerking verdient dit ook. Nu worden beiden uit elkaar getrokken en wij stellen ons de vraag of we echt een losstaande nieuwbouw feestzaal nodig hebben in onze stad. De synergie met het Spoor lijkt ons een interessantere piste en ook betaalbaarder. Daarom hadden we ook liever die voorziene gelden voor het project De Mol geschrapt gezien waarmee dan volledig wordt ingezet op het nieuw cultuurcentrum, de aankoop van de grond zou toch zo snel mogelijk gerealiseerd moeten worden. Ook kan een deel van de gelden geïnvesteerd worden in sportinfrastructuur. Met die keuzes zou ook de CD&V zijn eerdere beloftes nakomen, de start van een nieuwe ‘cultuur- en sporttempel’ voor onze stad.

Lokale economie

We zien dat er 100.000 euro verdwijnt voor het lokaal dienstenpand. Dat betekent dat er 100.000 investeringsbudget verdwijnt in onze lokale economie. In de plaats komt er een detailhandelsplan voor de deelgemeenten van 15.000 euro. Dus een besparing van 85.000 euro in onze lokale economie. Dat is toch een serieus bedrag. Heel jammer dat dit budget verdwijnt. Het is namelijk onze economie die onze stad er financieel bovenop moet helpen. Meer ondernemers, betekent ook meer belastinginkomsten, meer mensen aan de slag, betekent minder sociale uitgaven en eveneens opnieuw meer belastinginkomsten.

Kijken we bovendien naar het globale centenplaatje voor onze economie. Dan blijft dit zeer minimaal. Het investeringsbudget over zes jaar tijd 19.000 euro. Ook bij de bestrijding van het coronavirus zien we 0 euro investeringen in onze economie over zes jaar tijd.

Uiteraard zit het grootste deel van de werking in het exploitatiebudget, maar we hopen dat dit niet stilvalt en er vooral ook blijvend gewerkt wordt aan onze kernen. Ik wil nog eens benadrukken dat we stevig moeten inzetten op funshoppen en de digitalisering van onze lokale economie. Zodat onze handelskernen zo aantrekkelijk mogelijk worden en we die digitale transformatie niet missen. Onze nieuwe handelskern in Harelbeke heeft die investering absoluut nodig. We hebben daar al zeer veel van gerealiseerd. De Leiewerken zijn in se ook een economische investering bijvoorbeeld, maar dit mag niet stilvallen. Lokale economie is een domein dat vandaag de dag stevig onder druk staat, dus innovatie is aangewezen. Het lokaal dienstenpand zou hieraan bijgedragen hebben, ik stel voor dat jullie dit alsnog herbekijken en kijken of nieuwe innovatieve ideeën niet mogelijk zijn. Bijv. een pop-up pand voorzien, een pakjesautomaat voorzien (ik zie bijv. dat er eentje gekomen is bij ons recyclagepark), een foldermuur waar bijv. een folder in thuishoort waar en welke winkels je kan terugvinden, extra faciliteiten ter beschikking stellen zoals een rolstoel/looprekje …

Fiets- en voetpaden, trage wegen, wegen en pleinen

Laat me nu deze besparing net een van de vreemdste vinden. Meer dan 1,3 miljoen euro schrappen jullie aan investeringen in onze fiets- en voetpaden, trage wegen en de heraanleg van pleinen etc. Meer specifiek:

-150.000 voor de uitbreiding van het trage wegen netwerk
-460.100 voor fietsinfrastructuur
-280.000 voor voetpaden
-493.100 voor de heraanleg van wegen en pleinen

En ik weet wel, en dat zal ook jullie tegenargumentatie zijn, er wordt wel nog steeds in onze mobiliteitsinfrastructuur geïnvesteerd. Maar jullie weten ook wel dat dit andere projecten en uitgavenposten zijn. Dit is geen budget voor de algemene verbetering van voetpaden, fietsinfrastructuur, trage wegen …

Daarom doen we een concreet voorstel: schrap die budgetten niet, dit zal niet alleen onze mobiliteitsinfrastructuur ten goede komen, maar daarmee vervullen jullie ook jullie eigen verkiezingsbelofte. De gelden daarvoor kunnen jullie halen door de Beversestraat en de Vlasstraat niet heraan te leggen. Daardoor komt opnieuw 730.000 euro vrij.

Daarbovenop verdwijnt er 200.000 euro aan investering in het nieuw mobiliteitsplan. Al enkele maanden schermen jullie met dit plan, maar nu zien we dat dit geen budgettaire follow-up heeft? Dan kijken we toch argwanend naar dit plan en zal dat geen lege doos zijn? Of kunnen jullie al een duidelijke herbestemming aantonen van die gelden, want in de meerjarenaanpassing wordt effectief gesproken van een ‘daling bij andere investeringsprojecten’.

Planschadebudget

Het voorziene budget voor planschade, namelijk 800.000 euro, wordt serieus verlaagd. Jullie zullen dit compenseren met 105.000 euro voor de periode 2023-2025. Een jammere zaak. En daarmee ondergraven jullie eigen klimaatambities mee.

Aangezien het behoudt van open ruimte ons allemaal aanbelangt en dit de komende jaren alleen maar zal toenemen, wil ik een concreet voorstel doen. Dat is namelijk het opstarten van een eigen, lokaal planschadefonds. Een spaarpotje die zullen dien om planschadeclaims mee te kunnen betalen waar jaarlijks een bedrag wordt ingestort.

Conclusie

We zien zeer vroeg deze legislatuur al een serieuze bijsturing in de meerjarenplanning. We zien op zo goed elk domein investeringen verdwijnen, belangrijke investeringen ook. Maar de lopende uitgaven die stijgen wel. En dat moet ons allemaal zorgen maken en aanzetten tot budgettaire waakzaamheid.

Met onze fractie zouden we ook andere beleidskeuzes maken. Andere prioriteiten leggen. Voluit kiezen voor een nieuw cultureel centrum in plaats van aanmodderen met oplapwerken die steeds meer en meer geld kosten. Nu wordt dit volledig doorgeschoven naar de volgende legislatuur. Meer investeren in onze sportinfrastructuur en een duurzame toekomstvisie op tafel leggen in plaats van oplapwerken in de sporthal De Dageraad.