Het stedelijk groenplan

Stad Harelbeke introduceert een stedelijk groenplan 2020-2040. Een ambitieus kaderplan om van onze sterk verstedelijkte stad een groenere plek te maken. Op de gemeenteraad van 13.07.2020 gingen gemeenteraadsleden Patrick Claerhout en Wout Patyn dieper in op het plan.

Patrick Claerhout:

Een proficiat (zeker ook aan onze diensten), voor het uitwerken van dit groenplan, een zeer uitgebreid plan met een visie tot 2040, met historische en ruimtelijke contexten, evaluaties en actualisaties. Onze tussenkomst wil ook het belang van dit groenplan 2020-2040 onderstrepen, vandaar toch wel deze uitgebreide tussenkomst.

Het is een lijvig dossier geworden, maar zeer interessant om te zien hoe onze stad in de tijd is geëvolueerd. Zeker de jaren '70 en '80 hebben geen positieve invloed gehad op onze ruimtelijke indeling en werd toen ook niet aanzien als belangrijk. Het plan Lano 1976, een eerste landschapsplan, gaf destijds wel een indicatie hoe het allemaal beter kon, maar helaas werd deze visie niet altijd opgevolgd. Moedige beslissingen werden nooit genomen en vele streefdoelen werden nooit bereikt. Laat ons maar zeggen dat we op dit vlak geen blijk gegeven hebben van goed bestuur, integendeel. Ook het verder verstedelijken van bepaalde gebieden was geen voordeel voor onze ruimtelijke ordening en was een aanslag (een afname) op het ruimtelijk beslag.

Het is ook onze visie dat  we de economische waarde, de ecologische waarde en de emotionele waarde op een lijn moeten plaatsen en op dezelfde schaal moeten waarderen. Pas als we alles eenzelfde waarde toekennen kunnen we logischer en realistischer gaan nadenken over onze ruimtelijke toekomst.

Uit deze studie blijkt ook dat toch 80% van onze Harelbeekse bevolking wel tevreden is over de huidige aanpak. Gelukkig hebben wij in de vorige legislatuur met de N-VA in het bestuur ook al duidelijke keuzes gemaakt zoals:

- de bestaande open ruimtes en corridors zoveel mogelijk bewaren.

- en het streven naar meer groen in onze stad tvv de leefkwaliteit.

Een kort overzicht van wat wij allemaal reeds gerealiseerd hebben en gelukkig is dit nieuwe plan 2020-2040 een vervolg op reeds gemaakte keuzes.

 - het bomenbeleidsplan 2014 heeft reeds geresulteerd in een aangroei van 13%.

 - de aankoop van 3 ha op Spijkerland, hopelijk met nog een vervolg.

 - het aanleggen van volkstuintjes.

 - het trage wegen plan met duidelijke visie rond groene verbindingen en stapstenen.

 - de aanleg van de Doornhoutsevoetweg naast ook andere.

 - de vergroening van industriegebied Harelbeke-Zuid met de aanleg van fietspaden.

 - de onthardingsprojecten in straten zoals Evangeliestraat en Kervijnstraat.

 - het bewaren van een natuurgebied Harelbeke- zuid ook op deze industriezone

 - het steeds goed opvolgen van inplantingen zowel in RUP’s als in verkavelingen met steeds veel aandacht voor een groene leefbare omgeving.

 Er zijn nog tal van voorbeelden, bijvoorbeeld ook rond vergroening van pleintjes in onze stad.

(Wout Patyn)

Mijn collega Patrick heeft net gesproken over het verleden. Ik vraag hem ook steeds om dit te doen, want het is altijd eens interessant om eens achterom te kijken. Om te kijken waarvan we komen, waar we nu staan en waar we naartoe gaan. Dit groenplan doet dit ook, want het kijkt tot 2040. Het legt dus een toekomstvisie voor, wat goed is, maar we weten dat het zeker voeten in de aarde zal hebben om dit ook daadwerkelijk te realiseren, want centen zijn er altijd te kort.

Vorige legislatuur maakten we immers deel uit van het stadsbestuur. En zoals we konden horen van mijn collega, werden toen ook al belangrijke stappen voorwaarts gezet, nu wordt dit beleid verder verfijnd en doorgetrokken.

We sluiten ons aan bij de opmerkingen van de Open VLD. Jullie hebben als bestuur enorm veel gesproken over participatie, maar dit plan wordt eerst goedgekeurd op de gemeenteraad om erna naar de betrokken middenveldorganisaties te trekken. Dit is de omgekeerde beweging. Daarom zou het beter zijn om dit eerst te doen en de goedkeuring die hier nu ter zitting ligt uit te stellen. Anders zullen we ons ook onthouden.

Begrijp ons niet verkeerd, er staan heel wat mooie projecten in, in het Groenplan. Ik vond het ook een boeiend document om door te nemen. Met onze fractie zullen we in de toekomst project tot project analyseren om dan te bekijken waar we ons achter scharen en of eventuele toevoegingen noodzakelijk zijn.

Wat vinden we bijvoorbeeld goed wat in het plan staat:

• Nieuw in dit plan is de doelstellingen rond het aantal bomen: 1 boom per gezin lijkt ons een realistische en haalbare kaart die toch wel de nodige aandacht zal vergen op het terrein. Het zoeken naar en het beschikbaar stellen van de juiste gronden, ook voor onze geboortebossen hiervoor (in het verleden zijn ook hier foute keuzes (aanplant op slechte grond) gemaakt), deze beschikbaar stellen is een nobel doel. Op naar de 15000 bomen. Hier zal ook een inhaalbeweging moeten bijkomen, want de laatste twee jaar zijn er toch al wel wat bomen gesneuveld.
• Ook het ondersteunen van de monumentale bomen, met als nieuw gegeven ook op private gronden, lijkt ons een goed idee.
• Aanplant van bossen (wij zitten inderdaad zeer laag op dit niveau, en zeker binnen bepaalde stadswijken met een zeer grote bevolkingsdichtheid), dit kunnen wij ook ondersteunen en misschien zelfs mee op zoek gaan naar mogelijkheden en middelen hiervoor, misschien zelfs tot bij onze Vlaamse minister van milieu. Ook het idee rond Agro-foresty lijkt ons prima en kan zeker ook een aanvulling zijn. Zeker bij goede aanplantkeuzes kan dit een voordeel zijn voor de biodiversiteit en de gezondheid van onze gronden. Ik verwijs hiervoor naar hetgeen ook veelal gebeurt bij de aanplant van wijnvelden. Bomen en bossen worden gebruikt als buffers tegen regen, wind en ziektes.  
• Het streven naar 1 m2 natuuroppervlakte per inwoner (nu 0.7 m2) is eveneens een mooie doelstelling, hieraan hangt er wel een deftig financieel plaatje aan van 630.000€ voor deze legislatuur. Dit zal een blijvende investering vergen.
• Het  verhogen van de oppervlakte openbaar groen is zeker ook een aanrader en misschien zelfs iets makkelijker te realiseren binnen onze organisatie. Het inhalen van de achterstand en het verhogen naar 115 ha in 2040 kent ook zijn prijskaartje van 600.000€ /jaar deze legislatuur, 700.000€/j in de volgende en nog eens 800.000 €/j in de daaropvolgende legislatuur. Niet min dus, benieuwd of we dit zullen kunnen/ willen financieren.
• Positief naar onze economie toe vinden wij het goed dat de impact van de soortenbescherming (fauna en flora) op onze vergunde industrieterreinen geen wettelijke bepaling wordt. Deze vrees werd reeds meermaals ook aangekaart op de Gecoro.
• Ook alle maatregelen rond ontharding zullen volgens ons een must zijn in de toekomst. Het zoeken naar partners hiervoor kan zeker bijdragen tot het realiseren van deze doelstelling.

Vele geplande projecten zien wij hier de revue passeren en het zal een keuze maken zijn om te zien wat we daadwerkelijk zullen realiseren. Wij kijken verlangend uit naar: de aanleg van de pastorietuin, het ontwikkelen en het openstellen van het bufferbekken in Hulste; de ontwikkeling, realisatie en verbinding van de verschillende bekenlandschappen in Bavikhove (zeg eigenlijk de verbinding van Hulste naar Stasegem); het inweven van groen in de verschillende stadswijken; de aanleg van nog meer trage wegen met groene pixels als verbindings(belevings)plaatsen; de ontharding van pleinen en straten, enzovoort

Wat ons inziens wel een verloren project is, dat is de samenwerking rond Eenhana. Dat project is nobel en fijn, maar je kan jezelf de vraag stellen of dit een taak moet zijn van de stad. Bovendien is ons werk daar een druppel op de hete plaat. Veel wordt opgestart en verdwijnt ook jammer genoeg weer, soms al na één jaar. Bijvoorbeeld de waterzuiveringsinstallatie.

We leggen ook enkele bijsturingen op tafel:

• Het bewaken en inventariseren van open ruimtes en vergezichten is een goede zaak, maar ik vind het spijtig dat deze open gebieden in dit groenplan als weinig kwalitatief beschouwd worden. We hadden dit graag zien aangepast.
• Het terug openleggen van beken (Gaverbeek, Hazebeek) zal bij onze inwoners niet altijd in goede aarde vallen en zal de nodige communicatieaandacht vereisen. De combinatie met trage wegen verbindingen kan hier zeker toe bijdragen.
• Onze stad is sterk verhard, bij de hoogste van Vlaanderen, maar het ontharden staat soms haaks tegenover het rioleringsbeleid van Fluvius, die extra bebouwing beschouwen als een van de oplossingen voor het opvangen van hemelwater.
• Wij missen een beetje de acties rond wateroverlast en captatie van hemelwater, hier kunnen zeker acties uitgewerkt worden door het aanleggen van overstortplaatsen, opvangplaatsen onder pleinen of gebouwen, bufferbekkens, verbindingsleidingen voor aan- en afvoer, dit al dan niet in combinatie met bedrijven en landbouw. Een provinciaal captatieverbod is meestal goed voor onze waterlopen, maar niet voor onze landbouwers. Graag actie hierrond. Een droogteplan of hitteplan kan hier uitgewerkt worden ook op het niveau van de stad. Aanvragen bemalingen kunnen ook hier een verplichte buffering meekrijgen.

Bovendien missen we toch wel concrete en specifieke engagementen die noodzakelijk zijn voor de nabije toekomst van onze stad. Nu biedt het plan een kader, maar we weten allemaal hoe politiek werkt: “We zullen dan wel zien waar we geraken en de politiek gevoelige zaken schuiven we dan terzijde.” Om dit te vermijden, ijveren we er toch voor om nog enkele héél concrete actiepunten in het plan te plaatsen. Want het plan spreekt nu nog te veel van ‘zou kunnen zijn …”, “een mogelijk voorbeeld is …” of “potenties”. En ik weet wel dat dat het onmogelijk is om tientallen bindende engagementen aan te gaan, het moet realistisch blijven, maar het plan dat nu voorligt mist enkele essentiële zaken voor onze fractie:

• onder de 50% blijven verharding stad
• de concrete realisatieplannen per jaar?
• het nog niet aanpakken van het RUP Eiland, wat in dit dossier toch wel zeer belangrijk lijkt te zijn. Vroeger al eens uitgesteld, nu terug?
• bij potentie m2 natuurgebieden zie ik het Stroomke Hulste niet staan?
• wij missen een concreet plan i.v.m. de verbinding stadscentrum / De Gavers net als een concreet plan rond de verbindingen, op- en afritten van het jaagpad langs de Leie richting ons stadscentrum?
• een concrete visie voor het Moleneiland, wij willen dit alvast volledig groen?
• concrete visies op andere reeds lopende RUP’s (Tramstatie, Treurniet) en op pleinen zoals de Zandberg?
• geen visie rond Agro- industrieterreinen, is reeds een probleem aan het worden?
• wij betreuren dat er geen voorafgaand overleg is geweest met de industrie, de landbouw, met sociale huisvestingsmaatschappijen, met de Gecoro?
• wat met de afstemming op ons vergunningsbeleid? Veel kan vooropgesteld worden, maar zal ik de praktijk niet uitgevoerd worden.
• Is het Groenplan verordenend of richtinggevend: m.a.w. kan het plan als juridische afdwingbare bron gebruikt worden.

Veel vragen dus bij de praktische kant, maar ook rond het budget. Zal en wil men dit alles gaan financieren? Als wij alles samentellen hebben wij voor 20 jaar ver een jaarlijks budget nodig van meer dan 1 miljoen euro. Ook het budget dat men wil spenderen aan externe partners (1€/m2) vinden wij aan de lage kant, weinigen zullen zich geroepen voelen. Hier spreken wij dan ook nog niet over budgetten planschade die we eventueel zullen nodig hebben? I.f.v. woonuitbreidingsgebieden of RUP’s. Ook voor trage wegen zie ik na dit jaar geen budgetten meer?

Kortom we zullen ons onthouden op dit plan om twee redenen:

- De participatie die mank liep
- We missen enkele héél concrete engagementen